Ciąża ektopowa: co to jest i jak ją rozpoznać?

Ciąża ektopowa – co to jest?

Czym jest ciąża pozamaciczna?

Ciąża pozamaciczna, znana również jako ciąża ektopowa, to sytuacja medyczna, w której zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się i zaczyna rozwijać poza prawidłowym miejscem – jamą macicy. Stanowi to poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia kobiety, ponieważ zarodek nie ma tam warunków do prawidłowego rozwoju, a jego wzrost może prowadzić do pęknięcia struktur, które go otaczają, wywołując niebezpieczny krwotok wewnętrzny i potencjalnie wstrząs hipowolemiczny. Szacuje się, że ciąża pozamaciczna występuje w około 0,5-2% wszystkich ciąż. Niestety, ciąża pozamaciczna nie może być donoszona i nie daje żadnych szans na rozwój zdrowego płodu.

Gdzie może wystąpić ciąża ektopowa?

Najczęściej, bo w aż 97% przypadków, ciąża ektopowa lokalizuje się w jajowodzie. Jednakże, zarodek może zagnieździć się również w innych miejscach w obrębie miednicy mniejszej. Rzadziej spotyka się ciążę pozamaciczną w jajniku, w jamie brzusznej, na szyjce macicy, a nawet w bliźnie po wcześniejszym cięciu cesarskim. Warto również wspomnieć o rzadkim zjawisku ciąży heterotopowej, która polega na jednoczesnym występowaniu ciąży wewnątrzmacicznej i pozamacicznej, co jest częstsze po zastosowaniu technik wspomaganego rozrodu.

Objawy ciąży pozamacicznej – co powinno Cię zaniepokoić?

Pierwsze objawy ciąży pozamacicznej

Początkowe symptomy ciąży pozamacicznej często bywają mylone z objawami prawidłowej ciąży. Kobiety mogą doświadczać takich dolegliwości jak brak miesiączki, mdłości, tkliwość piersi czy uczucie zmęczenia. Jednakże, pojawienie się pewnych specyficznych symptomów powinno wzbudzić szczególny niepokój i skłonić do pilnej konsultacji z lekarzem. Najbardziej charakterystyczne dla ciąży ektopowej są bóle podbrzusza, często o charakterze jednostronnym, tępym lub kłującym, które mogą nasilać się z czasem. Dodatkowo, niepokojące są plamienia lub krwawienia z dróg rodnych, które mogą mieć różną intensywność – od delikatnego plamienia po obfitsze krwawienie, które nie przypomina typowej miesiączki.

Niepokojące symptomy wskazujące na wstrząs

Jeśli ciąża pozamaciczna nie zostanie wcześnie rozpoznana i dojdzie do jej pęknięcia, mogą pojawić się objawy wskazujące na wystąpienie wstrząsu hipowolemicznego, który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Do tych alarmujących symptomów należą: niskie ciśnienie krwi, przyspieszone tętno, bladość skóry, uczucie zimna, zimne poty, a nawet utrata przytomności (omdlenia). W przypadku pęknięcia jajowodu, krew może podrażniać przeponę, co może objawiać się bólem promieniującym do ramienia. W takiej sytuacji konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna.

Przyczyny ciąży pozamacicznej – co zwiększa ryzyko?

Czynniki ryzyka ciąży ektopowej

Istnieje szereg czynników, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia ciąży pozamacicznej. Do najważniejszych należą: przebyte stany zapalne narządów miednicy mniejszej, zwłaszcza infekcje bakteryjne takie jak chlamydia i rzeżączka, które mogą prowadzić do uszkodzenia i bliznowacenia jajowodów, utrudniając transport komórki jajowej do macicy. Również wcześniejsze operacje na jajowodach, wady anatomiczne dróg rodnych, a także przebyta ciąża pozamaciczna (która zwiększa ryzyko ponownego wystąpienia o około 15%) należą do istotnych czynników ryzyka. Stosowanie niektórych metod antykoncepcji, takich jak wkładki domaciczne, choć skuteczne w zapobieganiu ciąży, może nieznacznie zwiększać ryzyko ciąży pozamacicznej, jeśli jednak do zapłodnienia dojdzie. Inne czynniki ryzyka to endometrioza, palenie tytoniu, a także wiek kobiety – powyżej 35 roku życia. Warto zaznaczyć, że techniki wspomaganego rozrodu, takie jak in vitro, również mogą wiązać się z nieco wyższym ryzykiem ciąży ektopowej.

Diagnostyka ciąży ektopowej – jak wykryć zagrożenie?

Kiedy widać ciążę pozamaciczną na USG?

Podstawowym narzędziem w diagnostyce ciąży pozamacicznej jest badanie ultrasonograficzne (USG), które pozwala na wizualizację narządów rodnych i ocenę, czy zapłodnione jajo zagnieździło się w prawidłowym miejscu. Ciążę pozamaciczną zazwyczaj można uwidocznić na USG między 4. a 6. tygodniem ciąży, czyli w momencie, gdy w prawidłowej ciąży powinien być już widoczny pęcherzyk ciążowy w jamie macicy. Jeśli po pozytywnym wyniku testu ciążowego lekarz nie jest w stanie zlokalizować pęcherzyka ciążowego w macicy, istnieje duże podejrzenie ciąży pozamacicznej. Dodatkowo, diagnostyka opiera się na oznaczeniu poziomu hormonu beta-hCG we krwi. W ciąży pozamacicznej obserwuje się zazwyczaj wolniejszy wzrost tego hormonu w porównaniu do ciąży prawidłowej. Lekarz może również zlecić dodatkowe badania, takie jak badanie przezpochwowe, aby uzyskać dokładniejszy obraz sytuacji. W diagnostyce różnicowej lekarz musi również uwzględnić inne schorzenia, takie jak zapalenie wyrostka robaczkowego, poronienie samoistne, pęknięcie torbieli jajnika czy skręt przydatków macicy.

Leczenie ciąży ektopowej – co dalej?

Leczenie farmakologiczne i chirurgiczne

Leczenie ciąży ektopowej zależy od jej wielkości, lokalizacji, stanu pacjentki oraz poziomu hormonu beta-hCG. Wczesne stadia ciąży pozamacicznej, bez objawów pęknięcia i przy niskim stężeniu beta-hCG, mogą być leczone farmakologicznie, najczęściej przy użyciu metotreksatu. Jest to lek, który hamuje rozwój zarodka i prowadzi do jego resorpcji. Terapia ta wymaga ścisłego monitorowania stanu zdrowia pacjentki. W przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne, pacjentka jest w stanie zagrożenia życia, lub gdy ciąża jest już zaawansowana, konieczne jest leczenie chirurgiczne. Najczęściej wykonuje się je metodą laparoskopową, która jest mniej inwazyjna i pozwala na szybki powrót do zdrowia. W skrajnych przypadkach, gdy jajowód jest znacznie uszkodzony lub doszło do jego pęknięcia, może być konieczne jego usunięcie (salpingektomia). W bardzo rzadkich sytuacjach, gdy laparoskopia nie jest możliwa, przeprowadza się zabieg laparotomii – otwarcia jamy brzusznej. Niezależnie od metody leczenia, bardzo ważne jest, aby nie opóźniać diagnostyki i leczenia, ponieważ opóźnienie rozpoznania ciąży pozamacicznej o zaledwie 7-10 dni może mieć tragiczne skutki zdrowotne. Po przebytej ciąży pozamacicznej ryzyko jej ponownego wystąpienia wzrasta, dlatego kobiety powinny być pod stałą opieką lekarza podczas planowania kolejnych ciąż.